Lễ cầu mùa của người Dao Lô Gang là nghi lễ gắn với cư dân làm nông nghiệp. Từ quan niệm vạn vật hữu linh, muốn cầu mong điều gì ta cầu vị thần đó. Do vậy, trong nghề làm ruộng, đi rừng phải thực hiện nghi lễ cúng thần Nông và thần Rừng. Các hình thức sắm lễ vật, mục đích của lễ cầu mùa là để mời gọi các vị thần linh trên trời, dưới đất, các vị thần sông, thần suối, thần núi, thần rừng… cùng về chứng giám lễ tạ của nhân dân. Từ đó, các vị thần sẽ nghe được lời cầu xin của muôn dân mà gọi mây về làm mưa, gọi gió, gọi nắng về mà gieo nước ngọt cho đời. Những yếu tố nhân văn đó được thể hiện qua các bài cúng, bài khấn, bài hát của các thầy cúng được diễn ra trong lễ cầu mùa. Nét đặc sắc không những được thể hiện qua các nghi lễ cúng, ca từ hát trong lễ cúng mà ở cả các màn diễn xướng nhảy múa của thầy cúng và bà con dân bản. Thông qua các động tác biểu diễn, thực hành nghi lễ sẽ phác họa lại quá trình lao động sản xuất của đồng bào từ khi bắt đầu reo trồng cho đến khi được thu hoạch mùa vụ một cách hình tượng, sâu sắc.
Hội cầu mùa của người Dao là một lễ hội mang yếu tố tín ngưỡng nông nghiệp điển hình. Cả phần lễ lẫn phần hội đều tập trung phản ánh ước nguyện của dân làng là mong ước được mùa, người người khoẻ mạnh, sinh nhiều con cháu. Mục đích chỉ có vậy, nhưng hội cầu mùa tập trung cả một hệ thống tín ngưỡng để phản ánh ước vọng này. Các lớp tín ngưỡng đan xen, hoà nhập vào nhau khó tách bạch. Các tín ngưỡng thường bao quanh các yếu tố ảnh hưởng đến nông nghiệp như: sinh sản, nguồn nước, mặt trời, mặt trăng, cây lúa, cây ngô…..
Hội cầu mùa còn là hội mở đầu một chu kỳ sản xuất, nên nó luôn phản ánh ước mong sinh sản. Sinh sôi nảy nở là yêu cầu hàng đầu của hội, vì vậy tín ngưỡng phồn thực được thể hiện bằng các lễ thức, diễn xướng văn hoá dân gian như kéo co, tra hạt giống….luôn xuyên suốt các hoạt động lễ hội.
Hội kéo co
Kéo co là một phần không thể thiếu trong lễ hội cầu mùa. Đây không chỉ là một trò chơi dân gian mà còn là một nghi thức văn hóa mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, gắn liền với đời sống của đồng bào dân tộc nơi đây.
Hội thêu
Hội thêu là một hoạt động độc đáo và mang đậm nét văn hóa truyền thống. Đây không chỉ là trò chơi dân gian, mà còn là biểu tượng của sự chăm chỉ, khéo léo, thể hiện lòng biết ơn của người dân đối với các vị thần linh, đất trời, và thiên nhiên, đồng thời gửi gắm mong ước về một vụ mùa no đủ, thóc lúa đầy bồ. Ngoài ý nghĩa tâm linh, hội thêu còn tôn vinh những giá trị văn hóa, phản ánh đời sống gắn liền với lao động sản xuất nông nghiệp của người dân. Hình ảnh những đường kim, mũi chỉ thể hiện sự khéo léo, nhẫn nại, và tinh thần gắn bó trong cộng đồng.
Hội lày cỏ
Lày cỏ thường thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia. Những vòng đấu đầy căng thẳng nhưng không kém phần vui nhộn là điểm nhấn thú vị, góp phần làm cho lễ hội thêm phong phú. Trò chơi không phân biệt tuổi tác, giới tính, bất kỳ ai cũng có thể tham gia, từ các cụ già đến trẻ nhỏ, góp phần gắn kết cộng đồng. Lày cỏ không chỉ là trò chơi dân gian mà còn là di sản văn hóa cần được bảo tồn và phát triển.
